Maar daar kwam dus in de loop van de negentiende eeuw verandering in: er kwamen steeds meer vormen van vervoer beschikbaar, de welvaart nam toe waardoor meer mensen verder weg konden en sneller konden reizen. Er kwam ook wat meer vrije tijd, waardoor het zomaar kon gebeuren dat het aloude wandelen een sport werd. Die werd ook in georganiseerd verband ‘beoefend’: de wandelsportverenigingen ontstonden.

Deze groep mannen in gelid op de Helmondse Markt (de kapel van het Liefdegesticht op de achtergrond) draagt een overall met insigne als uniform, gecompleteerd met een baret. Ergens rond de oorlogsjaren. Wie ze zijn, van welke organisatie? Onbekend, hopelijk kunnen de lezers helpen.

De Vriendenkring
De geschiedenis van de wandelsport in Helmond moet nog geschreven worden. Zo weten we niet wanneer de eerste wandelsportvereniging in onze stad is opgericht. Rond 1930 waarschijnlijk, toen de wandelsport in opmars kwam. De crisisjaren dertig zorgden voor een opbloei van deze vorm van goedkope in/ontspanning, overal werden tochten gehouden. Zo kende de nieuw opgerichte plaatselijke VVV al gauw een wandelcomité dat tochten organiseerde. Dat was even wennen de eerste keer: de open inschrijving voor de tocht van 25 km op 10 mei 1934 leidde tot bezwaren tegen het gemengde karakter. De neutrale VVV begreep deze geopperde kritiek en wist een mooi compromis te bereiken door naast de gemengde tocht nog aparte tochten voor dames en heren uit te schrijven. Het eerste bericht van een wandelsportvereniging dateert van 1935. De Vriendenkring doet dan mee aan diverse tochten maar heeft blijkbaar zoveel last van zijn geüniformeerde imago, wat sommigen in verband brengen met de rechtsradicale politieke beweging de NSB, dat men via een ingezonden brief in de plaatselijke krant duidelijk afstand wil nemen: ‘alle leden onzer vereniging zijn overtuigd Roomsch Katholiek’.

Ook van deze groep marcherende mannen in een, zo te zien, smetteloos witte uitrusting met overhemd en stropdas onder de overall, is de achtergrond niet bekend. Met tromgeroffel en onder leiding trekt de stoet over de Mert, met links vooraan het oude stadhuis.

Vooruit maar uiteindelijk achterwaarts
Het lopen in gelid, gelijk tempo en in uniform, onder leiding, met veelal getrommel doet inderdaad wat militaristisch aan. Desalniettemin had de wandelsport een zekere aantrekkingskracht en ontstond er naast De Vriendenkring bijvoorbeeld ook de, uiteindelijk meest bekende wandelsportvereniging: WWV, wat staat voor: Wij Willen Vooruit.
Maar daarnaast werd de wandelsport ook in ander georganiseerd verband beoefend. Zo kreeg de in 1936 opgerichte Politiesportverenging al meteen een wandel-afdeling. In 1938 kwam het, in navolging van Eindhoven, tot de oprichting van een Helmondse Wandel Centrale, een overkoepelende organisatie. Ook vanuit het bedrijfsleven werd de wandelsport gepromoot: goed voor fitte werknemers en de groepsgeest, waarbij het uniform natuurlijk ook hielp. Een grote promotor van ‘bedrijfsfitness’ was de directie van de Helmondsche Textiel Maatschappij (ofwel Hatéma), in de persoon van Anton van der Lande. Naast hockey, atletiek en voetbal werd de wandelsport in bedrijfsverband beoefend. Van der Lande zag de onderneming als een bedrijfsgemeenschap, waarbij een belangrijke rol was weggelegd voor sport onder het motto Hechte Trouw Maakt Sterk. De drie vestigingen van de Hatéma (naast Helmond: Deurne en Geldrop) kenden ieder een eigen wandelafdeling, er was ook een aparte meisjesafdeling. Helmonders konden de diverse afdelingen regelmatig zien paraderen op de Markt. Totdat de Duitse bezetter de straat voor zich alleen opeiste en per 1 september 1941 verbood te wandelen en marcheren in uniform of colonnes.

Fier komt het Helmondse WWV uit de fabriekspoort van Zwanenberg te Oss, midden jaren vijftig, bij een van de vele marsen die toen georganiseerd werden. Een gemengde groep van een vijftiental personen, ook hier weer in wit, met vaandel en baret in gelijke tred onder het zingen van een marslied. (Stadsarchief Oss)

De wandelsport kende na de bevrijding nog een bloeiperiode, met onder meer een vereniging in de Leonardus Parochie. Verder hadden atletiekverenigingen als Utile Dulci een wandelafdeling. Ook was Jean d’Arc niet alleen de naam van een paardensportvereniging, maar ook van een wandelvereniging. Andere, vaak bijzondere namen gebaseerd op acroniemen, waren Madjoe, Kofa en SUST (Samen Uit Samen Thuis). Maar rond 1970 ging de georganiseerde wandelsport, die enkele jaren eerder nog een paar honderd beoefenaars telde, ten onder. Voor een verrijzenis is, denk ik, geen hoop…

Stadshistoricus Giel van Hooff