‘Troelstra hoort niet in Helmond’
Als historicus in opleiding erger ik me wel eens aan zaken waar anderen zich niet zo druk over maken. Mensen met een fout verleden, die geëerd worden met een plein, een straat of een standbeeld bijvoorbeeld. Laatst was er in Hoorn nog een voorbeeld van: Een standbeeld van Jan Pieterszoon Coen, geboren in Hoorn, die de Nederlandse positie in Azië in de Gouden Eeuw flink heeft versterkt op een manier waar we nu niet zo trots meer op zijn. Hij is daarmee verantwoordelijk voor vele doden, iets waar zelfs een aanzienlijk deel van zijn tijdgenoten afkeurend over was. In Helmond hebben we ook zo’n voorbeeld: de Troelstrastraat. Deze straat is gelegen in dezelfde buurt als de Dr. Dreeslaan en de Thorbeckestraat, vernoemd naar twee achtenswaardige staatsmannen. Verder prijken er in die omgeving vooral namen van ministers en premiers met een grote staat van dienst.
De Troelstrastraat is hier een vreemde eend in de bijt. Troelstra is op politiek-bestuurlijk gebied nooit verder gekomen dan het lijsttrekkerschap en fractievoorzitterschap van de SDAP maar dat is niet zijn bekendste wapenfeit. Hij was vooral de man achter de Vergissing van Troelstra, een mislukte revolutie in ’t anders zo kalme Nederland. Troelstra merkte eind 1918 dat er onrust was in het Nederlandse leger en probeerde daar gebruik van te maken. Via diverse acties in een korte periode probeerde hij een revolutie te ontketenen in Nederland en zo zijn idealen te verwezenlijken via een staatsgreep in plaats van de democratische weg.
Gelukkig mislukte de revolutie van Troelstra en bleef de democratie in Nederland in stand. De SDAP had eerder de kans gehad om deel te nemen aan een regeringscoalitie maar dat zagen ze op dat moment niet zitten. De Kamerleden van andere partijen reageerden dan ook woedend op Troelstra’s staatsgreeppoging en de SDAP werd na de poging ruim twintig jaar niet meer gevraagd bij formaties ook al was het grootste deel van de SDAP-leiding toentertijd tegen het optreden van Troelstra. Zijn idealen mogen dan misschien nobel zijn geweest, hij had ze ook op democratische wijze kunnen proberen te verwezenlijken.
Ik vind dat iemand wiens enige noemenswaardige prestatie een poging tot het omverwerpen van de democratie is, geen straat verdient. Ik pleit er dan ook voor die eer te geven aan iemand die het wél verdient. De in Helmond geboren Hans Gruijters (medeoprichter D66, 3 jaar minister van VROM) bijvoorbeeld!
Jasper de Groot
32 reacties:
Ik neem aan dat je niet de zwarte ruyter bedoelt. Hij schrijft zijn naam op de zelfde wijze, en was na een misdadig leven zo groot om berouw te tonen voor zijn daden. De Hans die hier wel wordt genoemd was degene die uit protest niet op de bruiloft van onze (latere) koningin wilde verschijnen. Hierover heeft hij volgens mij nooit berouw getoond. Overigens ligt de Troelstrastraat aan de andere kant van de Mierloseweg. laten we zeggen de Socialistiche kant!
Aan de haakjes achter Hans Gruijters laat ik al zien dat ik niet de in Boekel geboren Hans Gruijters bedoel. Overigens zijn er wat mij betreft genoeg alternatieven; Luns, de Jong, van der Stoel bijvoorbeeld.
Dat is niet bepaald de socialistische kant van de Mierloseweg; aan die kant vind men Cals (KVP), Thorbecke (liberaal) en ’n aantal straten die verwijzen naar Rooms-Katholieke begrippen met als enige socialist/sociaal-democraat Suurhoff (PvdA).
Aan de andere kant vind men Drees (PvdA), den Uyl (PvdA) en Lieftinck (PvdA) dus om nou te zeggen dat de ene kant socialistischer is als de andere…
Mijn steun heb je, dom dat ze die Troelstra de eer van een straatnaam gaven.
Maar het lijkt me ook veel rompslomp voor een gemeente en de bewoners om een straatnaam te wijzigen. Gebeurd dat wel eens vaker?
Eindelijk weer eens iemand die zich druk maakt om de echt belangrijke zaken in het leven. Maar ben ik het met de schrijver eens?
Aan Troelstra zijn ook elders straten gewijd, en hij was een van de zeldzame republikeinen in Nederland – hulde, wat mij betreft.
Persoonlijk ben ik altijd meer verbaasd geweest over de Helmonders die straatnaamwaardig zijn geacht. Een kleine greep.
De Hikspoorsstraat: Hikspoors was een gemeentesecretaris, iemand die achter de schermen opereert. De Pastoor van Leeuwenstraat: waarom moest voor meneer pastoor de mooie naam Tolpoststraat, die zoveel verdienstelijke Helmonders heeft voortgebracht, verdwijnen? De wethouder van Wellaan: Jos. van Wel was op z’n minst twee keer fout in zijn leven, zowel voor als na de oorlog. En Jan Visser, mijn hemel! Naast ’s mans plein droeg aanvankelijk ook het hertenkamp bij de Warande zijn naam, terwijl de hele stad dat stukje grond kende als het Peapark. Visser kwam qua allure niet in de buurt van de bouwer van dat park, de legendarische Piet de Wit, maar in Helmond heerst sinds de jaren vijftig een zucht naar gewoonheid: weg met Piet de Wit en ruim baan voor Pietje Puk. In dezelfde trant zijn onlangs nog enkele straten gewijd aan functionarissen van woningbouwverenigingen, hoewel zij slechts hun plichten hebben vervuld.
Ik pleit voor de Addy Kleijngeldlaan, het Nol van Roesselhofje en het Gerard Princeeplein. En op de Markt dient een levensgroot bronzen standbeeld van Willem Prinzen te verrijzen.
Een duidelijke stellingname van Jef de Jager. Volledig mee eens.
Leuke reactie van Jef de Jager.
@Freddie
Gebeurd wel vaker, vrij regelmatig zelfs al is ’t vaak om een bepaald persoont te eren in plaats van ’t omgekeerde.
@Jef de Jager
Er zijn op meerdere plaatsen straten, pleinen en lanen naar die man vernoemd maar ’t argument; zij doen ’t dus wij doen ’t ook lijkt me niet erg sterk. Republikeins is prima maar doe dat dan wel via de democratische route, niet via een staatsgreep. Iemand die ’n straat naar zich vernoemd krijgt moet wat hebben gepresteerd; voor de samenleving als geheel of voor de stad zoals je ook terrecht aangeeft.
Inderdaad eren we de eigen inwoners in Helmond te weinig. Wellicht ’n idee voor ’t geval Helmond ooit een nieuwe wijk gaat bouwen.
Hans Gruijters heb ik gekozen als neutrale kandidaat met ’n Helmondse achtergrond in ’t wijk met ’t staatsmannen-thema. Wat mij betreft zou iemand als Luns (vele jaren minister van Buitenlandse Zaken geweest) ook kans maken.
De Jurgen Streppellaan moet er natuurlijk komen!
@ Jasper: misschien moet je de geschiedenis van Luns dan ook maar eens onder het vergrootglas leggen… (en die van zijn “broer”…….)
En er zijn wel meer straatnamen “omstreden” te noemen zoals ook Jef de Jager al een paar plaatselijke “helden” benoemde. En ik weet nog wel iemand te noemen waarvan met stelligheid gedacht wordt dat hij de macht wilde grijpen en de republiek wilde invoeren. Dat was vlak na de oorlog. Hij kreeg ooit een straatnaam ergens in de richting van het ziekenhuis…..
Beste historicus in opleiding,
Heel goed om eens na te denken over de kwaliteiten en prestaties van politici. Waarschijnlijk heeft elke politicus zijn goede en minder goede kanten. Wat natuurlijk vooral bij Troelstra hoort is dat na zijn rechtenstudie bij hem de ogen open gingen voor de erbarmelijke leefomstandigheden van de arbeiders in Friesland. Hij heeft zich als advocaat en later als politicus ingezet voor de arbeidersklasse in Nederland. Hij is de belangrijkste persoon geweest in Nederland die ervoor heeft gezorgd dat de arbeiders een stem kregen door voor deze groep het algemeen kiesrecht te forceren. Dat is mijns inziens de grootste verdienste en een straatnaambordje waardig. Zeker ook in Helmond. Daarom moet het verhaal over Troelstra wel de juiste balans krijgen. Vandaar deze toevoeging.
@Mirjam
Wie bedoel je?
@Peter
Elke politici heeft inderdaad goede en minder goede (of soms zelfs slechte) kanten, net zoals zo’n beetje ieder mens. Maar ik ben bang dat je Troelstra’s rol in ’t algemeen kiesrecht onderschat. De strijd om ’t algemeen kiesrecht is ’n strijd die voornamelijk gevoerd is door socialisten/sociaaldemocraten en liberalen tegen de confesionelen en conservatieven. In dit proces hebben sociaal-democraten en socialisten zeker ’n rol gehad maar vreemd genoeg wilden ze geen deel uitmaken van de coalitie die later ’t algemeen kiesrecht zou gaan invoeren; ’t kabinet Cort van der Linden dat de strijd uiteindelijk besliste door ’n uitruil van de financiering van bijzonder onderwijs (oftwel Christelijke scholen) voor algemeen (mannen)kiesrecht.
Schijnbaar was Troelstra niet tevreden met de uitkomst in juli 1918 (de eerste verkiezingen waarin alle mannen boven de kiesgerechtigde leeftijd kiesrecht hadden) want in november van dat zelfde jaar probeerde hij al ’n staatsgreep te plegen…
Overigens ging Troelstra met z’n gepoogde staatsgreep tegen de gehele SDAP-leiding in.
Dus als we iemand zouden moeten eren i.v.m. kiesstrijd, dan is ’t wel Cort van der Linden.
Waar ik onderschat zei, bedoel ik overschat
@Jasper: een beetje historicus kent toch ook wel de geschiedenis van na de tweede wereldoorlog?
van wie met stelligheid werd gedacht klinkt meer als een gerucht als iets anders. Daarom ben ik ook zo benieuwd wie je bedoeld. Want als het om geruchten gaat, zijn er meerdere die ontstonden vlak na de tweede wereldoorlog (zoals na zo’n beetje elke grote oorlog gebeurd overigens (en zo goed als altijd nergens op gebaseerd)…).
Tja, inderdaad zijn voor iedere keuze verschillende voors en tegens te vinden. Het is maar net vanuit welk referentiekader je tegen de zaak aankijkt.
Een socialist zal geneigd zijn te zeggen dat Troelstra wel degelijk een belangrijke rol heeft gespeeld bij de totstandkoming van het algemeen kiesrecht. Hij heeft de partij bij elkaar gehouden op het moment dat radicalere elementen in de SDAP dreigde uit de partij te stappen wanneer de partij te burgerlijk zou worden, o.a. door deelname aan de regering na de verkiezingen van 1913. Hierdoor mocht vervolgens de SDAP deelnemen aan de Bevrediginscommissie, een commissie die in principe de Pacificatie van 1917 volledig voorbereide. Voorzitter van die commissie was D. Bos van de latere CHU. Misschien moet hij dan ook maar een straatnaam krijgen.
Anderen zullen zeggen dat Troelstra gevaarlijk voor de staat en democratie was maar zijn oproep tot revolutie moet wel in het juiste perspectief worden gezien. In feite was het niet meer dan een storm in een glas water. Ik citeer hierbij historicus Piet de Rooy uit zijn bijdrage aan het boek Land van kleine gebaren; ‘Daarmee eindigde dit incident – want veel meer was het uiteindelijk niet – nogal tam’.
Wat men vindt zal altijd onderwerp van discussie blijven maar feit is wel dat Troelstra een niet uit te wissen rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de Nederlandse parlementaire democratie (met name voor de emancipatie van socialisten). En ja, dat hij iets heeft gedaan wat niet mag, moge duidelijk zijn maar om hem dan meteen op een lijn te zetten met een massamoordenaar als Jan Pietersz. Coen vind ik een vergelijking te ver. De nuance is ook een kunst die de historicus moet kunnen hanteren.
als bewoner vind ik het jammer dat in de Apostelwijk straatnamen zijn vernoemd naar politieke figuren! (Straat)namen met verwijzing naar namen van de 12 Apostelen was veel beter en logischer geweest en had beter gepast in de wijkbenaming. Gelukkig hebben we als bewoners de “Aposteldreef” eind vorige eeuw kunnen toevoegen ( recht tegenover de Jumbo erin rijden ) Liever géén naamswijziging nu! Wat een rompslomp geeft dat. En tja wat Troelstra allemaal op z’n kerfstok zou hebben dat is historie en dat moeten we maar laten rusten ( want zoveel had het ook weer niet om het lijf !)
Hoewel ik historici over het algemeen wantrouw (zolang ze de Big History-theorie niet serieus nemen), heeft mijn vertrouwen in dit interview toch wel weer een nieuw dieptepunt bereikt.
Historici die dingen beweren als dit:
“Troelstra merkte eind 1918 dat er onrust was in het Nederlandse leger en probeerde daar gebruik van te maken. Via diverse acties in een korte periode probeerde hij een revolutie te ontketenen in Nederland en zo zijn idealen te verwezenlijken via een staatsgreep in plaats van de democratische weg.” zijn in mijn ogen zeer, zeer ongenuanceerd. Juist mensen die zich bezig houden met de geschiedkundige ‘feiten’ mogen niet grossieren in zulke onvoorzichtige uitspraken.
Tegenwoordig wordt er zeer over getwijfeld of Troelstra wel een revolutie wilde. Troelstra wordt zelfs aangerekend dat juist hij de revolutie niet heeft doorgezet.
De SDAP van nu ademt nog steeds de sfeer van “luister maar naar ons, dan komt het goed” Geen wonder dat ze zo laag staan in de peilingen 🙂
Als Troelstra volgens de schrijver geprobeerd zou hebben om de Nederlandse democratie omver te werpen en daarom geen straatnaam verdient, waarom zie ik dan niets over Roosevelt, Churchill en Prins Bernhard? Onder de regering van zowel Roosevelt als Churchill zijn in de Tweede Wereldoorlog diverse Duitse steden zwaar gebombardeerd met duizenden burgerdoden tot gevolg, terwijl het aanvallen van burgerdoelen tegenwoordig als oorlogsmisdaad wordt beschouwd, Churchill is verantwoordelijk voor het inzetten van het Britse leger tegen de Ierse bevolking in de jaren ’10 en ’20 van de vorige eeuw, en Prins Bernhard heeft twee buitenechtelijke kinderen en hij heeft zich laten omkopen door zowel Lockheed als Northrop.
De schrijver is van mening dat Troelstra zich schuldig gemaakt zou hebben aan hoogverraad, maar of dit werkelijk zo is is nog maar de vraag; zelfs historici zijn hier niet zeker over. Bovendien zwijgt hij over twee staatsmannen die als oorlogsmisdadiger beschouwd zouden kunnen worden en over een corrupte hoogwaardigheidsbekleder.
De schrijver vindt ook dat er een straat mag worden vernoemd naar D66-politicus Hans Gruijters, maar Hans Gruijters is ook de naam van de Zwarte Ruiter, een Boekelnaar (1925-1980) die zich schuldig heeft gemaakt aan een hele rits misdrijven waaronder twee bankovervallen, inbraak en moord. In mijn ogen mag je zoiets als historicus niet over het hoofd zien, zeker niet als dit op Wikipedia te vinden is.
Zoals ik al eerder opmerkte, het is maar net vanuit welke invalshoek en referentiekader je naar iemand of iets kijkt.
JOVD Helmond Peelland wil af van Troelstrastraat
In Helmond, in de buurt De Kroon (onderdeel van de wijk Mierlo-Hout) bevindt zich de Troelstrastraat. De straat is te vinden in de nabijheid van de Dr. Dreeslaan, de Thorbeckestraat, de Van Someren-Downerlaan en andere naar grote staatsmannen en parlementariërs vernoemde straten, lanen en pleinen. “Troelstra is daarin een vreemde eend in de bijt” zegt JOVD-voorzitter Jasper de Groot.
Piter Jelles Troelstra was de partijleider van de SDAP aan het begin van de twintigste eeuw en heeft voor die partij veel betekend. Troelstra heeft echter ook een smet op zijn naam. Hij probeerde om zijn idealen te verwezenlijken in november 1918 namelijk door, na geslaagde revoluties elders, een revolutie te starten in Nederland. Gelukkig voor Nederland faalde deze revolutie die bekend kwam te staan als ‘de vergissing van Troelstra’.
Historici kijken bij de beoordeling van een historisch figuur vaak naar de reactie van tijdgenoten op iemands daden. Opvallend bij dit geval is dat zowel de Tweede Kamer woedend reageerde op Troelstra’s revolutiepoging als het grootste deel van de SDAP-leiding het niet steunde. “Iemand met zo’n smet op zijn blazoen verdient geen straat”, aldus De Groot.
Laat duidelijk zijn dat het JOVD Helmond Peelland niet gaat over de ideologische kanten van Piter Jelles Troelstra maar om zijn daden. De JOVD heeft geen problemen met straten in de omgeving die vernoemd zijn naar andere socialisten en sociaaldemocraten, wel met de straat die vernoemd is naar een coupepleger. Voorzitter Jasper de Groot: “In een wijk met staatsmannen en grote parlementariërs zouden straten alleen naar democraten vernoemd mogen worden. Troelstra heeft met zijn acties aangegeven geen democraat te zijn.”
Helmond is niet de enige plaats die een straat naar Troelstra vernoemd heeft. Acht andere plaatsen hebben ook een Troelstrastraat en nog meer plaatsen hebben een Troelstraplein of –laan. Helmond kan door de straatnaam te wijzigen een voorbeeld stellen aan andere plaatsen.
Aldus het persbericht van JOVD Helmond Peelland.
JOVD Helmond Peelland is de onafhankelijke politieke
jongerenorganisatie van de VVD in de regio Helmond.
Als de JOVD hiermee klaar is, kunnen ze dan ook even de echte problemen van ons land oplossen?
Op termijn komt er in Helmond echt wel een steeg die vernoemd is naar Hans Wiegel. En ook voor Jasper de Groot is er wel een straatje.
Geschiedvervalsing noem ik dat. En @Tejo, ik zou geen straatje naar Wiegel vernoemen maar eerder een goot. JOVD ga eens aan het werk en stop met deze liberale onzin!
@Ron op vrijdag 6 juli 2012 om 12:46:
Dat wordt dan een molgoot.
Zoals al staat in het persbericht; het gaat niet om de ideologische kant van Troelstra; JOVD Helmond Peelland heeft geen enkel probleem met de Suurhoffstraat, de Doctorandus Den Uyllaan, de Professor Lieftincklaan, de Dr. Dreeslaan en de professor Schermerhornlaan die allen vernoemd zijn naar socialisten en sociaal-democraten. Tevens hebben wij in ons persbericht opgemerkt dat we, en dat was een zeer bewuste keuze, de nieuwe naam volledig aan de inwoners van Helmond laten. Het ging ons slechts om het signaal dat je afgeeft door een straat te vernoemen naar een antidemocraat.
Het schijnt erg belangrijk te zijn.
Zolang het maar geen Henk en Ingrid – pad wordt.
Dan liever Hans en Grietje – laan.
Verdwalen doen we toch in het grote namen bos.
Wat een gedoe allemaal.. waarom hou je je niet bezig met zaken die er echt toe doen, dan om na zoveel jaar een straatnaam te gaan veranderen, waar je af en toe langs fietst. Er zijn wel meer politici die voor mij geen straatnaam verdiend zouden mogen hebben. Dacht trouwens dat Troelstra een van de heilige Apostelen was, had me logischer geleken in de Apostelwijk. Maar er is op politiek gebied momenteel wel effe wat belangrijkers te doen dan je hier druk over maken. Ga iets nuttigs doen!!
Pff.. lekker boeiend hoe die straat heet. Dus dan moet iedereen een hoop gedoe doen, kost ook weer een lading geld, alleen omdat ze de straatnaam niet meer willen. Lijken wel een stel verwende kinderen zeg! En ik durf te wedden dat de helft van de mensen die in die straat wonen niet eens weten wie Troelstra is! Bezuinigen is zorgen dat je op de kleintjes let, niet zorgen dat je onzinnige projecten bedenkt!
@Jef de Jager op vrijdag 22 juli 2011 om 13:27:
Hikspoors was van geboorte geen Helmonder. Hij is geboren in Liessel. Wellicht dat ze daar een straatnaam naar hem kunnen vernoemen?
gr Pierre
@Jef de Jager op vrijdag 22 juli 2011 om 13:27:
Beste Heer de Jager
Ik ben het ontzettend met u eens !! Hoe is het toch mogelijk dat iemand als Piet de Wit die zoveel voor de Helmonders heeft gedaan ( eerste hogeschool in Helmond, onze lieve vrouwenkerk, eerste bedrijf in helmond met een cao voor zijn personeel, al zijn diensten als wethouder van Helmond enz ) Niemand heeft deze geweldige man die zo onvoorstelbaar kundig was ooit kunnen evenaren.
Daarom maakt het mij zo boos dat er nergens in helmond een straat, nog plein te vinden is met zijn naam erop, er is zelfs niemand geweest om de naam van zijn Peapark te verdedigen .
Het is een kleine troost dat ze enkele brokstukken van zijn imposante paleis hebben weten te sparen maar daar is dan ook alles mee gezegd .
Als dank is Piet de Wit’s levenswerk gewoon opgeblazen verpulverd en respectloos onder een weg vlak achter zijn Peapark gedumpt !!
Gr, Henry Emons
Gr, Henry Emons