16reacties

‘Stadsverwarming, einde van een utopie’

Naar aanleiding van een Q&A van Senioren2013 (pdf) en in voorbereiding op de behandeling van het burgerinitiatief over de stadsverwarming heeft de weblog mij gevraagd om een gastblog te schrijven. Als verplichte afnemer van stadswarmte (of warmteslaaf zoals sommigen het plegen te noemen) volg ik de ontwikkelingen al geruime tijd en zal hier een poging doen om koffiedik te kijken op basis van de informatie die er is.

Uit de Q&A komen een paar dingen duidelijk naar voren. De gemeente beseft dat er een probleem is en is zeer welwillend om tot een oplossing te komen. Warmteleverancier Ennatuurlijk geeft aan dat zij het leidingennet ongeveer op orde hebben, maar dat vanaf 2020 het net eigenlijk geheel aan vervanging toe is. Ook geeft de gemeente aan dat veel van de regelgeving op landelijk niveau plaats vindt en dat zij daar verder weinig invloed op hebben.

Er is al veel gedonder geweest over stadsverwarming. Mensen betalen structureel meer dan vergelijkbare woningen met een gasaansluiting ondanks het zogenaamde Niet-Meer-Dan-Anders (NMDA) principe. Die ophef leidde in eerste instantie tot de Warmtewet, die door intensieve lobby zo in het voordeel van de industrie was geschreven dat de situatie alleen maar erger werd. Na een hoorzitting over de Warmtewet begin dit jaar heeft minister Kamp een brief naar de Tweede Kamer gestuurd, de Warmtevisie (pdf), die de komende jaren verder uitgewerkt gaat worden.

Nog meer vertraging, er verandert niets, hoor ik de cynici onder u al denken. Maar wacht, er staan namelijk een paar passages in die Warmtevisie die voor ons als Helmond heel belangrijk zijn. Ik wil even bijzondere aandacht vragen voor paragraaf 2.4. Ter verduidelijking: WKK staat voor Warmte-krachtkoppeling, gecombineerd opwekken van elektriciteit.

De laatste tijd wordt WKK door de combinatie van een dalende elektriciteitsprijs, een hoge gasprijs en een lage prijs van CO2 steeds minder rendabel. Uit een studie naar de toekomst van WKK16 die mijn ministerie samen met de relevante sectoren heeft laten uitvoeren, blijkt dat niet-flexibele WKK’s (20% van het WKK-park) in2020 naar verwachting niet kostendekkend kunnen opereren en dat flexibele WKK-installaties slechts marginaal kunnen draaien. Zelfs als vervangingsinvesteringen worden meegenomen in de beoordeling van de rentabiliteit, blijkt dat meer dan de helft van de WKK-installaties een onrendabele top heeft waardoor naar verwachting een groot deel zal worden gesloten.

WKK-netten worden dus als onrendabel gezien en de verwachting is dat die gaan verdwijnen. Verder wordt in relatie tot nieuwbouw gesproken over all-electric areas, waar gestookt zal worden op electriciteit.

In gebieden met veel goed geïsoleerde nieuwbouw is de warmtevraag voor woningen laag en kunnen warmtepompen in de vraag voorzien. Gasnetten en warmtenetten zullen naar verwachting overbodig worden in dergelijke ‘all electric areas’.

Dit zou echter niet alleen gelden voor nieuwbouw, maar bestaande bouw kan ook omgebouwd worden. Sterker nog, de provincie heeft de ambitie om voor 2050 alle woningen in Brabant energieneutraal te maken.

Wat betekent dit nu allemaal voor de toekomst van stadsverwarming in Helmond? Er zijn twee hordes die genomen moeten worden. De eerste, financiering van het ombouwen van huizen, is eigenlijk al genomen. De provincie heeft budget met de Essentgelden en kan dus leningen met lage rente verstrekken. Ook heeft de provincie 20 miljoen opzij gezet om de opstart van Nul-Op-De-Meter (NOM) woningen mogelijk te maken. Het is natuurlijk wel mogelijk dat de gemeente straks ook een deel van zijn reserves op dezelfde manier gaat inzetten (en dat levert waarschijnlijk meer op dan schatkistbankieren). De tweede horde is wat lastiger. We zitten immers met een warmteleverancier en een netwerk dat een bepaalde waarde vertegenwoordigt. De beste optie is waarschijnlijk dat Ennatuurlijk zich gaat ontwikkelen richting een expertisecentrum/adviesbureau voor omschakeling naar NOM-woningen. Dit betekent voor hen continuïteit en zorgt ervoor dat de waarde van het bedrijf op peil blijft en in de toekomst waarschijnlijk zelfs zal stijgen. Als dit in een deal betrokken kan worden waarbij zij het netwerk overdragen aan de gemeente of provincie en in ruil daarvoor ingezet worden bij de inventarisatie en maatwerk voor de bewoners, dan is er sprake van een win-win situatie. Met een netwerk dat rond 2020 afgeschreven is lijkt zo’n constructie de meest haalbare optie.

Mijn advies voor de raad zou dan ook zijn: Laat het college eens om tafel gaan zitten met de provincie en Ennatuurlijk om te praten over de toekomst van de stadsverwarming in Helmond. Dat schept waarschijnlijk snel een hoop duidelijkheid.