Jankhawt (viool), fielefaauwe, skaw, ne zèèjigge mens, verrekte snotkikkel, pesjonkele, akkederen, apprensie maken, joenkeren en trepelen. Een willekeurige greep uit Helmondse dialectwoorden die gisteravond in Theater ’t Speelhuis aan de orde kwamen tijdens het Grôwt Hellemonds Diktee. De negende editie is uiteindelijk gewonnen door Hedwig Coolen. De Helmondse bleef Jos ‘Poulidor’ Leenen (die voor de derde keer tweede werd) slechts 1 punt voor. Als derde eindigde Franka Spierings.
Stichting Haw Ut Hellemonds tekende zoals gebruikelijk voor de organisatie die voor de gelegenheid Udo Holtappels had ingeschakeld om het dictee te schrijven en presenteren. Holtappels schotelde zijn klas een verhaal voor dat zich afspeelde in de Helmondse Bloemenbuurt met opa Dorus en tante Miet in de hoofdrol. Zie helemaal onderaan de volledige tekst daarvan.
Dit jaar was ervoor gekozen om het Helmonds dictee te voorzien van 43 ABN woorden die vervolgens omgezet moesten worden in het ‘plat Helmonds’. Aan de juryleden Bert Kuijpers en Louis van de Werff vervolgens de taak om de antwoorden en suggesties in debat met het publiek te beoordelen. Zoals de vraag of de Ameideflat (in de volksmond Aauwmeidenflat) ook voortaan ‘Aambeienflat’ genoemd mag worden.
En deze interactie dat zorgde regelmatig voor de typisch Helmondse humor. Hilarische taferelen deden zich voor toen het bijvoorbeeld ging over ‘het gemak’ (het mannelijk geslachtsdeel) van opa. Vooral toen Louis van de Werf zei dat ie op zijn gemak (relaxed) achter de jurytafel zat en 1 van de vrouwelijke deelneemsters in de zaal wist te melden dat zij ook op ‘heurre gemak zaat en boite dè ein gemak van alle gemakke vurzien waar’.
Na afloop kon Stichting Haw Ut Hellemonds terugkijken op en meer dan geslaagde avond. Of zoals jurylid Bert Kuijpers het verwoordde: “We hebben vanavond weer een aantal woorden en uitdrukkingen kunnen noteren die door Wim Daniëls in Het Helmonds Woordenboek aangevuld kunnen worden.”
Op de foto zie je van links naar rechts Jos Leenen, Franca Spierings en Hedwig Coolen.

De volledige tekst van het Hellemonds Diktee getiteld:
Onzen opa Dorus en Tante Miet

1. Ons opa, opa Dorus en zun zuster tante Miet wòònde in dn Roozenhof, un aauwmannehois, in de Bloemenbuurt, vlak baai dun Broekwal, wor ik opgroeide.
2. Waai ginge doar sondussmèèriggus ààlt op bezoek in onze sondusse klerre, noa de kerruk mar vur de sondusse soep.
3. Ons tante Miet waar un aawbet, en ons opa un aawfiep. Ze waar wel un sibbedeeske. Mar aawvurwetst ware ze gin van bèèije. Op zun boks noa dan, dè waar ’n mesjesterseboks en doar zaat unne zulder in, godnakend wa zaat doar unne zulder in.
4. De aawmaideflet waar niks baai dieje zulder. Veul weiter as van un skinny jeans kos dè nie afliggen.
5. As zun gemak mar goewd zaat. Tot op zun knies hing die zulder. ‘Goeie lucht moet roimte hebben’, zee haai aalt en dan liep ie dur de kamer en mitraijjeurde un skeet de hoiskamer in, die stonk van de vurroam tot de aachterdeur. Waai laachte ons eige keppot.
6. En over aaw gesproken. Zaai waar un aaw vrijster. Nooit un brulluft gehad zeg mar. De geminskap is an heur vurbaai gegoan. Hul aawd! Haai waar 93 en hullie Miet 94. Woarum waar dur toen gin Tinder?
7. Swaipen in de Rozenhof, digitaal fielefaawe, haa best wel wa nèèij relaties kenne bewerkstellige. Mi oewe vinger ovver dè skèèrum: Haai wel, haai nie, te ouwd, te lillek, te skaw, te errum! Zaai wel. Ut ha heul veul problemen vur die aaw mensen vurkomme. Mar we hebbe heur nooit kenne fielesetere mi unne mens. Toch waar ze ok gin lààstigen del, ze waar un bietje un skaw weefke. Mar gin skrenkelpees.
8. Tante Miet die wonde uurst in de Margrietlaan tiggenover Weltevreje. Doar ha ze ok unne klènnen zilvergrijzen dwergpoedel Ronnie, unnen èchte rashond. Dè waar un hul ààrig, spesjaal bisje. Trallerhàànde heundjes, grouwte en klèn, mennekes en weefkes, d’r haa tie ’t op. Haai kroop overal op, tot grouwte skàànd van de buurt. En zeker vur ons, mun bruur, mun zuster en ikke, waai skaamden ons eige keppot. Wai moesse dur aalt mi goan louwpe in de bloemenbuurt, de Azalealaan, Tullepstroat en dan over den Broekwal trug.
9. As zaai ging pesjonkele mi dè bisje dan akkerdeerde dè vur gin mieter. Diejen hond woa veul harder louwpe as Tante Miet. En de bisje treepelde noar elluk bumke, of pölleke um te piesen, maar tussentijds trok ie dan ons tante Miet an die riem dwars over het trottwaar, over de stoep, hinne. Tis un grouwt mirakel dè ze nie onder un bus is gelouwpe… mar die liepe dur ok gin.
10. Mar zaai kos nie harder en dè heundje trok mar en trok. De heul stroat ston te blieke as zaai vurbaai stiefelde in un tempo woar Annie van Stiphouwt gaai tege zoa zeggen.
11. Ronnie joenkerde dan as un jankhawt as ie wir tein of tàànder voilnisbakkeras an dun overkant zag louwpe. Ut kwijl liep dan oit zun bakkes. En haai liep me doar dan un partij te wiejke. Doar lusse de hond gin brouwd van! Behalleve onze Ronnie dan. Unnen hullen hendigen hond.
12. As ze dan toiskwamen kreeg Ronnie tein of tàànder te ète. En nie zouwe mar wa Frolic maar het vlis van ons tante Miet derre kortelet. Zaai aat de erpel en de gruunte, den hond kreeg ut vlis. En dien hond sliep baai heur op bed. Zaai dee alt heur tàànd in un un glèèske dè neffe der nachtkastje stond. Maar Ronnie sliep baai heur op bed.
13. Ne keier waar ze smerregus heur tàànd oit ut glèèske kwijt. Un paar daag latter wisse we wie dè haa gedoan. Onze Ronnie skeet de tèèndjes van ons tante Miet ein vur ein oit. . Ze kwamen ‘r tèèndje vur tèèndje wir oit. En haai joenkerde baai elluk tèèndje. As ut an heur haa gelèège, ha ze der wir un neeij gebit van gemakt
14. Toen ik heur vroeg wattie doar naw lekker an vond. Zee zaai: ‘Dur zal nog un stukske zèèn van ut verrekusvlis tusse gezèète hebbe.’
15. Onzen opa trok zunne zulder nog unne keier umhog! Ovver zunnen boik, zo hog, dè as haai wa oit zun binnetes moes vatten, haai uurst zun gullep open moes doen.
16. Ons opa waar unnen hulle zèèjigge mens. Apprensie maken zaat er baai hum nie in. Haai woonde baai ons tois in. Elleken dag ging haai over de butskèèij baai ons in de stroat noar ut soosje biljarte. As haai noar hois op an ging broacht ie wa Gerbra’s mee vur ons moeder.
17. Mar hai dee weiter gin flikker baai ons in hois. Vur dè haai smèèregusvruug wa in zunnen brouwdmeule binnekreeg, moes er hul wa wattur ovver Gods akker louwpe. Dan wreef haai ovver zunnen boik as ons moeder keek, en dan zee haai, skijnbaar zommar, mar heul zielig: “Ik zoa wel wa bòtteramme lussen”. En mar houwpe dè waai dè dan deeje.
18. De wier strije, ok wel verbaal bòòrstele genoemd. Vurral baai ut èète waar ut klouwte. Ons opa aat mi geloid, veul geloid. As haai op zun sloeffe kwam angestiefeld, haan waai al ge-èète en gedronke. Hai smekte zoo smirrig, dè waai ginnen honger mir haan. Zun hul smoelwèèrik bewoog as haai de böllekes oit de soep tussen zun kunstgebit liet rolle.
19. En as wai doar wa van zeeje, zittie: eej verrekte snotkikkel, kiekt noar oe eiwge.
20. En dan waare wai vringijzers. Mar an dun anderen kant. Haai zurregde wel vur de verhale. En di waar der ein van.