Maráczi: De cultuuromslag
In het ED van afgelopen zaterdag lichtte gemeentesecretaris Alwin ter Voert zijn toekomstplan toe voor de gemeentelijke organisatie van Helmond, waarbij een cultuuromslag volgens hem het belangrijkste is. De spijker op zijn kop volgens mij.
In Helmond is het beleid gericht op verbinding met de stad, zo dicht mogelijk bij de mensen.
Samenwerken met en ruimte geven aan onze inwoners en ondernemers. Dat vraagt om een andere manier van werken en denken dan men tot nu toe gewend is geweest. Dit geldt niet alleen voor ambtenaren maar ook voor college en gemeenteraad.
Uit onderzoek is gebleken dat beleidsmakende ambtenaren geen representatieve afspiegeling vormen van de maatschappij. Wanneer ambtenaren alleen vanuit het eigen perspectief beleidsplannen maken, kan er een vertrouwenskloof ontstaan tussen inwoners en politiek. Inwoners herkennen zich dan niet in het beleid. In Helmond halen we beleidsmakers dan ook achter hun bureau vandaan, de wijken in, waar zij het gesprek aangaan met allerlei gelederen uit de stad. Zij krijgen de ruimte en het vertrouwen van het bestuur om op innovatieve manieren samen te werken met partners uit de stad. Uitvoerende ambtenaren zijn gewend om het beleid volgens de regel van de wet uit te voeren. Maar voor een goede uitvoering van de nieuwe taken uit hoofde van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet, is maatwerk van groot belang. Dat vraagt om een andere werkwijze waarbij ambtenaren buiten de kaders durven te denken. Zoals gemeentesecretaris Ter Voert het al verwoordde “Gedrag en houding van ambtenaren moet klantgerichter”. Het strikt toepassen van de regels zonder rekening te houden met de totale situatie waarin iemand zich bevindt, kan op de langere termijn juist voor meer problemen en dus ook voor meer maatschappelijke kosten zorgen.
Met het coalitieakkoord “Mensen maken de stad” geeft het college een nieuwe richting aan het besturen van onze stad. Niet voor maar met mensen, niet op afstand maar dichtbij, geen wantrouwen maar vertrouwen. De eerste stappen zijn gezet met de beginspraakavonden, de oprichting van het Stadslab en de ingezette veranderingen bij de gemeentelijke organisatie. Het college en de ambtenaren tonen hiermee aan dat zij bereid zijn de nodige cultuuromslag te maken.
Maar de ingeslagen weg vraagt ook om een andere rol van de gemeenteraad. Durft de gemeenteraad de regie uit handen te geven, te experimenteren, de kaderstelling te verruimen, risico’s te nemen, te vertrouwen en los te laten? Hebben onze raadsleden hier überhaupt al eens serieus over nagedacht?
Volgens de grondwet is de gemeenteraad het hoogste bestuursorgaan en dat wordt dan ook vaak door de raad benadrukt. Dat mag, maar bij mij roept het altijd een gevoel van machtsvertoon op. Dat we maar niet vergeten wie de baas is in deze gemeente. Begrijpelijk ook, want dat hoort bij het politieke spel en de verhouding tussen coalitie en oppositie. Maar bij dat politieke spel moet wel de inhoud leidend blijven. Politiek belang mag niet ten koste van gaan van onze inwoners en zwaarder wegen dan het algemeen belang. Door de inwoners van de stad meer te betrekken bij het beleid en door ruimte te geven aan initiatieven vanuit de stad worden besluiten vanzelf minder politiek en kan de kloof met de inwoners gedicht worden. Een goede ontwikkeling die volgens mij alleen bereikt kan worden als de gemeenteraad bereid is om over haar eigen schaduw heen te stappen om deze cultuuromslag te kunnen maken.
Lonneke Maráczi
Raadslid SP
8 reacties:
Zo kun je een personeelsbezuiniging ook noemen……
Het college en de raad zouden eerst eens de hand in eigen boezem moeten steken.
En ja Ruud steeds minder ambtenaren en van diegene die overblijven wordt steeds meer verlangt, dus dan krijg je dat zij zich aan de regels houden die eerder van boven af zijn opgelegd.
Een cultuuromslag bij de beleidsmakers mag er zeker komen, en in het verlengde daarvan ook bij Atlant/Werkbedrijf, vanwege de spilfunctie in de invulling van de Participatiewet. Als je mensen wilt betrekken bij de samenleving, ligt het voor de hand ze ook te betrekken bij het traject dat naar dat doel moet leiden, maar Atlant doet het tegendeel. De werkzoekende moet zich aanpassen aan een gestandaardiseerd, zeer beperkt aanbod van “werk”, afgestemd op de behoefte van de werkgevers. Vergelijk het met een ziekenhuis waar iedereen hetzelfde medicijn krijgt voorgeschreven, afgestemd op de behoefte van de farmaceutische industrie. Het heeft onmiskenbaar economische voordelen, maar toch…
Ik heb op http://pestwerk.nl/ een oproep geplaatst voor verhalen van (ex-)Atlanters. Hoort, zegt het voort. Vooral gepensioneerden worden uitgenodigd om te reageren, omdat die vrijuit kunnen spreken. Angst om openlijk kritiek te uiten is een wezenlijk deel van het probleem. Wellicht ten overvloede breng ik het rapport “Oog voor mensen met een arbeidsbeperking” van de Nationale ombudsman in herinnering, waarin de overheid wordt opgeroepen de zorgvuldigheid te waarborgen die kwetsbare burgers mogen verwachten. Dit is echt een kwestie die de lokale politiek en ambtenarij zich behoren aan te trekken.
@Lonneke Maráczi
Hartgrondig eens met het pleidooi om menselijker met de regelgeving om te gaan. Echter, als je die route neemt, dan ligt willekeur en onduidelijkheid wel op de loer. Uitzonderingen op de regel worden dan regel in plaats van uitzondering met als gevolg dat mensen niet meer weten wat hun rechten zijn. Dit is ook de reden dat bijvoorbeeld landelijk ministers weinig gebruik maken van hun discretionaire bevoegdheid. Het afwijken van de regel wordt namelijk vervolgens juridisch vaak als een precedent gezien.
Het gevaar met dit soort open-einde regelingen is dat het bugettair vaak moeilijk in te kaderen is en dat de ambtenaar in een lastig parket kan komen als de andere partij geen genoegen neemt met zijn beslissing om geen coulance toe te passen. Het zal niet de eerste keer zijn dat bij het werkplein een ambtenaar over zijn bureau heen wordt getrokken.
Je zult het dan ook niet zo zeer moeten zoeken in versoepeling van het omgaan met de regels, maar veel meer in het afschaffen en versoepelen van de regels zelf.
Wat de gemeenteraad betreft, die zal toch echt de kaders vast moeten stellen. Als het college de gemeenteraad niet continu zou passeren of pas achteraf informeren, dan is het ook niet nodig dat de gemeenteraad af en toe op haar strepen gaat staan. Wat vaak voor het gemak wordt vergeten is dat het college door de gemeenteraad gekozen wordt om de uitvoerende taken op zich te nemen. Als je dan toch het systeem wil vereenvoudigen, laat dan de ambtenaren maar rechtstreeks aan de gemeenteraad rapporteren en schaf de wethouders af. Stukken democratischer en dat voorkomt ook dat er voorgekauwde kost opgediend wordt waar de gemeenteraad alleen maar ja en amen tegen hoeft te zeggen.
@Lonneke
Het benadrukken van de macht/kracht van de raad is omdat de raad de volksvertegenwoordiging is!
Het gaat dus juist om de inwoners die daarmee, via de gekozen raadsleden, het beslissingsrecht hebben!
Het gaat dus niet om machtsvertoon van de gekozenen, de raadsleden als persoon (personen) maar om het vertegenwoordigend orgaan.
Dat alles doet natuurlijk niet af aan de opdracht die we allen, raadsleden, collegeleden, ambtenaren, hebben om met de inwoners in gesprek te blijven.
Daarom is de ingezette weg nodig en nuttig!
Mirjam van der Pijl, PvdA raadslid
Poeh poeh zeg…sommigen hierboven reageren om zich af te reageren op de gemeente, een ander schrijft een verhaal over Atlant wat weinig tot niets met dit onderwerp te maken heeft en de woorden van Michiel van Geel zijn niet eens te begrijpen zo moeilijk (discretionaire bevoegdheid?? open-einde regeling en bugettair inkaderen??)…dat kan ik niet meer volgen hoor.
@Lonneke Maráczi
De kloof dichten tussen politiek en burgers. Niet voor maar met mensen, niet op afstand maar dichtbij, geen wantrouwen maar vertrouwen.
Ik kan dit alleen maar toejuichen. Ik weet uit ervaring ook dat een “cultuuromslag” ontzettend moeilijk is.
We kunnen ook gewoon doorgaan zoals we het nu doen, maar dan komen we er zeker niet. Dus…
Ik zeg: ga ervoor…veel succes en hopelijk over een tijdje een mooi resultaat.
@Marc op woensdag 16 maart 2016 om 16:25:
De gemeente wil meer maatwerk leveren, en delegeert de invulling van de Participatiewet (deels) aan Atlant. Hoezo heeft de constatering dat Atlant geen maatwerk levert “weinig tot niets met dit onderwerp te maken”?
Lonneke, als gaat gebeuren wat jij voorstelt, dan is er straks hier in Helmond van besturen helemaal geen sprake meer. Je oproep aan de gemeenteraad om de regie uit handen te geven, te experimenteren, kaderstelling te verruimen, risico’s te nemen, te vertrouwen en los te laten, zou werkelijk onverantwoord en funest zijn. Want dan maakt de raad zich volledig overbodig. Ter correctie van je analyse: ambtenaren kunnen slechts plannen ontwikkelen in de lijn, die het college wenst. Maar dat college moet daarvoor luisteren naar wat de raad wil en zich daar secuur aan houden. En dat is het zwakke punt in het Helmondse bestuursritueel. Het college krijgt veel teveel ruimte van de raad. En benut die ruimte dan ook steeds weer om, het doorgaans in abstracte vorm aangekondigd beleid, eigenmachtig om te kunnen zetten in voldongen feiten, waarmee de raad het nakijken heeft. Dit is simpelweg de uitkomst van alle discussie-en-overleg- dodende afspraken in een absoluut ouderwets 4-jarig coalitieakkoord.
De raad moet als gekozen volksvertegenwoordiging de regie juist eindelijk eens in handen nemen, het college sturen en – niet pas achteraf – controleren. Zo’n controle voor de vorm, waarbij de coalitiepartijen het college steunen, is als mosterd na de maaltijd. En daarom bijna zonde van de kosten die voor het licht in de raadzaal en de overuren van de griffie worden gemaakt. Regie en verantwoordelijkheid nemen is waar de raadsleden voor gekozen zijn.
Zijn we het dan nergens over eens, Lonneke?
Jawel hoor. Je pleidooi voor een cultuuromslag onderschrijf ik van harte. Maar die moet dan niet de ambtenaren treffen. Op hun formatie wordt nu al een ongebreidelde kaalslag uitgevoerd. Allemaal onder het mom van ‘cultuuromslag’, jawel. Maar puur veroorzaakt door een foute bestedingsdrift van vorige colleges, die nu bezuinigingen nodig maakt, waarvan, naast het ambtenarencorps, tal van andere terreinen de dupe worden zoals cultuur en wijkhuizenspreiding. Zelfs de zo nodige zorgsamenwerking in Peel 6.1 wordt hierdoor opeens kostentechnisch te zwaar bevonden door het huidige college.
Dus, Lonneke, inderdaad ruimte geven aan inwoners en ondernemers, maar dan met een raad die zijn verantwoordelijkheid neemt, niet oploopt tegen triomfantelijk dedain van sommigen achter de collegetafel, niet met een feitelijk nietszeggende oppositie, maar met een raads-breed open overwegen van alle grote vragen, die zodoende echter – helaas pas – in de volgende raadsperiode op tafel zullen komen.
Sjef Smeets