Maráczi: “Zetelroof”?
Het laatste nieuws uit de Helmondse politiek zal u zeker niet ontgaan zijn. In ieder geval is er volop aandacht aan besteed in het Eindhovens dagblad. Namelijk de overstap van dhr. van Aert van Helmond Aktief naar Senioren 2013. Zoals we ook in het Eindhovens dagblad dit weekend konden lezen is dhr. van Aert het vierde raadslid dat deze raadsperiode van partij wisselt. Wat mij opvalt is dat deze vier raadsleden allemaal aangesloten waren bij een lokale partij. En dat brengt mij weer bij de vraag of het voor een raadslid van een lokale partij dan ook makkelijker is om over te stappen. Omdat een afgevaardigde van een lokale partij dus niet gebonden is aan een bepaalde ideologie of duidelijke partijstandpunten zoals dat wel het geval is bij de afgevaardigden van een landelijke partij. Voor mij is een overstap in ieder geval ondenkbaar omdat ik mij helemaal thuis voel bij de SP en haar gedachtegoed.
Een andere discussie die hiermee ook weer oplaait is die van “zetelroof” (het bezet-houden van een parlementszetel of raadszetel, nadat de politicus de fractie waarin hij verkozen is, heeft verlaten).
Het woord “zetelroof” heeft een negatieve lading maar over het bezet houden of meenemen van een zetel kan iedereen denken wat hij of zij wil maar deze handelswijze is dus niet in strijd met de wet. Een ambtsdrager zoals een gemeenteraadslid wordt voor een periode van vier jaar gekozen. Zo staat het in de Gemeentewet en Kieswet. In tegenstelling tot wat velen denken is een zetel geen eigendom van een politieke partij. Sommige politieke partijen maken over het bezetten van een zetel wel van te voren afspraken met kandidaten. Maar rechtskracht heeft zo’n afspraak niet. Dus elk individueel raadslid heeft mandaat van de kiezer en treedt op “zonder last”. Als het dan bij wet niet verboden is en dus toegestaan is kun je dan wel spreken van “zetelroof”?
Ik vind het moeilijk. Juridisch klopt het dan allemaal wel maar er zit voor mij toch ook een morele kant aan. Vooral ook omdat ik volgens mij gekozen ben voor de SP. Mensen hebben vooral op de SP en onze ideeën gestemd. Ook al hebben sommigen het vakje van mijn naam aangekruist, voor de meeste mensen geldt dat zij op de SP hebben gestemd.
Maar tenslotte heb ik niet het recht om erover te oordelen want het blijft altijd nog een zaak van de betroffen zetelhouder zelf en zijn geweten.
Na afsplitsingen en een toename van elf naar zestien fracties in de Tweede Kamer is er ook in de Kamer discussie ontstaan over “zetelroof”. Waarbij de een zich op de grondwet beriep: “De Kieswet bepaalt in lijn met de Grondwet dat de zetels toekomen aan de individuele kandidaten, en niet aan de kandidaatstellende politieke groeperingen”. En de ander juist het fractiebelang benoemde: “Verreweg de meeste Kamerleden zitten in de Kamer vanwege stemmen op hun lijst of op de lijsttrekker. Natuurlijk kent de Tweede Kamer volgens de Grondwet leden en geen fracties, maar als we hier met 150 afzonderlijke leden het woord zouden voeren, allemaal met een eigen mandaat, en ons niet zouden verenigen in fracties, wordt het er voor de kiezer niet duidelijker op”. Het blijkt een lastige kwestie.
Een grondwetswijziging zou betekenen dat de fractie- en partijleiding op elk moment een Kamerlid naar huis kan sturen. En dat ieder lid zich dus naar de standpunten van de politiek leider te voegen heeft als het niet ontslagen wil worden. Dat moet je ook niet willen. Maar om de versplintering in de Kamer tegen te gaan is er wel een ontmoedigingsbeleid gekomen. Door een wijziging in het Reglement van Orde krijgen afsplitsers onder andere een lagere vergoeding en minder spreektijd bij debatten. Een soort tussenoplossing dus waarin ik me wel kan vinden.
Dat het partijhoppen in Helmond eigenlijk niets nieuws is, blijkt wel uit een citaat van Burgemeester Jacobs tijdens de Raadsvergadering van 10 januari 2006.
Overigens lijkt het wel of het dualisme een soort vrijbrief is om van partij naar partij te hoppen, gezien het aantal wijzigingen in fracties en het ontstaan van nieuwe fracties in de huidige raadsperiode. In totaal hebben zich bij 6 raadsleden veranderingen voorgedaan wat betreft politieke partijen en zijn 14 raadsleden van raadscommissie veranderd. Onder burger-commissieleden hebben zich ook 14 veranderingen voltrokken. Je kunt je afvragen of de kiezer zich hierin herkent en of de verkiezingsuitslag voldoende wordt gerespecteerd. Een verandering van de Kieswet op dit punt zou geen overbodige luxe zijn.
Hiermee vergeleken valt het aantal van vier raadsleden in deze periode dus nog reuze mee….
Lonneke Maráczi
Fractievoorzitter SP
6 reacties:
Opvallend dat ik laatst een enquête voorbij zag komen met daarin de vraag waarom de Helmonders zo’n laag opkomst aantal hebben, als het om Gemeente verkiezingen gaat. Misschien illustreert bovenstaande juist dat. Als partijleden zich al niet volledig verbinden met hun partijprogramma waarom zou ik er dan op stemmen? Ik ben van mening dat we juist op gemeente niveau veel meer op de persoon stemmen dan puur op de partij.
Ik ben benieuwd wat de lokale partijen van deze zinsnede van je denken Lonneke : ” Omdat een afgevaardigde van een lokale partij dus niet gebonden is aan een bepaalde ideologie of duidelijke partijstandpunten zoals dat wel het geval is bij de afgevaardigden van een landelijke partij.”
Ik denk niet dat dat bij hun in goede aarde zal vallen.
Overigens stappen ze bij de SP ook op om dan voor zichzelf te beginnen.
Denk maar terug aan Eindhoven 2,5 jaar geleden :
En het is niet alleen tot Eindhoven beperkt, zie hier de Nieuwsuur uitzending over de afsplitsingen en zetelrovers binnen de SP.
Dus ik zou de toon wat matigen t.o.v. de lokale partijen.
Vriendelijke groeten,
Eerlijk gezegd denk ik dat de gemiddelde inwoner er niet wakker van ligt. Linksom of rechtsom, genaaid wordt je toch wel is volgens mij wel de tendens. Is ook direct een prima verklaring voor de lage opkomst. Mensen hebben er simpelweg geen vertrouwen in.
Een simpele oplossing misschien:
Als een kandidaat minder stemmen heeft gekregen dan voor een zetel nodig zijn, dan heeft hij zijn zetel dus te danken aan de stemmen op de partij en zijn plaats op de lijst. Daarmee behoort die zetel dus eigenlijk aan de partij toe, en moet de kandidaat bij een partijwissel zijn zetel inleveren.
Als een kandidaat meer stemmen heeft gekregen dan voor een zetel nodig zijn, dan heeft de kiezer duidelijk voor die ene kandidaat gekozen. Daarmee behoort die zetel aan de kandidaat toe, omdat hij immers door zijn eigen inspanningen zijn zetel heeft gewonnen. Bij een partijwissel mag de kandidaat zijn zetel behouden.
Overigens is het aantal stemmen dat voor een zetel nodig is het totaal aantal geldige stemmen gedeeld door het aantal zetels.
@Mus op dinsdag 1 augustus 2017 om 04:54:
Toch iets te kort door de bocht vrees ik. Mensen stemmen uit gewoonte standaard op de lijsttrekker of op de eerste vrouw op de lijst. Dat het aantal stemmen dat specifiek op personen is uitgebracht laag is, is ook te danken aan het feit dat je slechts een keer een vakje hoeft aan te kruisen. Als je een keer op de partij van je keuze moet stemmen en vervolgens op een persoon op de lijst, dan zouden mensen al veel bewuster na gaan denken over hun stem. Dat zou al tot heel andere uitslagen kunnen leiden. Niet dat je die manier van stemmen moet willen, want die is zeer moeilijk te verenigen met het persoonlijk mandaat uit de kieswet.
@Allen
“Zetelroof” is van alle tijden en niet partijgebonden. Zodra je als raadslid bent geïnstalleerd heb je een persoonlijk mandaat voor de rest van de periode. De verkiezingen, met verkiezingslijsten, het keuzeproces voor die lijsten, de campagnes en het stemmen zelf is een middel om te komen tot een nieuwe groep mensen met zo’n persoonlijk mandaat. Met wie een raadslid zich na installatie associeert is een vrije keuze. Theoretisch gezien kan elk raadslid op elk moment overstappen, een eigen fractie beginnen en zelf kiezen hoe hij stemt betreffende een onderwerp.
Dit is belangrijk, omdat zoals Lonneke al aangeeft:
“Een grondwetswijziging zou betekenen dat de fractie- en partijleiding op elk moment een Kamerlid naar huis kan sturen. En dat ieder lid zich dus naar de standpunten van de politiek leider te voegen heeft als het niet ontslagen wil worden.”
Het individueel mandaat is dus nodig omdat raadsleden elke beslissing die zij nemen aan hun eigen geweten moeten kunnen verantwoorden. Het zorgt daarmee voor de menselijke maat in de politiek en vormt een tegenwicht tegen de fractiediscipline en koele berekende machtspolitiek die de overhand zou krijgen als er geen tegenmacht zou zijn.
Ik ben het overigens niet met Lonneke eens dat het ontmoedigingsbeleid in de Tweede Kamer ten opzichte van afsplitsers een goede oplossing zou zijn. Het is ongrondwettig om het ene kamerlid meer rechten toe te kennen dan een ander. Dat onze rechters niet aan de grondwet mogen toetsen is de enige reden waarom men weg kan komen met dit soort praktijken.
Ze had zich de moeite van deze kolom kunnen besparen,politici zijn onbetrouwbaar van huis uit en links of rechts is alleen maar uit op eigenbelang en is na de verkiezingen allang weer vergeten waar het echt om draait. van Aert is daarop geen uitzondering sterker nog,eigenbelang is zijn motto