Helmondse politicus uit vergetelheid halen
Het is een regelmatig gesteld kwis- of strikvraag: wanneer werd D66 opgericht? 2 Jaar geleden werd het 50-jarig bestaan van de partij min of meer uitbundig gevierd. Maar daarbij bleek weinig aandacht te bestaan voor 1 van de oprichters: de Helmonder Hans Gruijters; geboren 1931 aan de Julianalaan.
Dat gebrek aan belangstelling en kennis verbaasde Rogier Verkroost, onder meer raadslid voor D66 in Eindhoven van 2010 tot 2018. De vergetelheid (lot van veel politici) heeft volgens Verkroost bij Hans Gruijters ‘behoorlijk toegeslagen’. Hij besloot op zoek te gaan naar het leven van Gruijters en schreef daarover een onlangs verschenen boek.
Gruijters was intelligent, welbespraakt en veelzijdig. Maar ook arrogant, impulsief en met een talent om ruzie te maken. Dat leidde tot een carrière met veel incidenten, affaires en gemiste kansen. Een jaar voor zijn dood in Lelystad in 2005 nam hij afscheid van D66. Met zijn dood kwam een einde aan een ‘vaak rommelig leven’ en een in 30 jaar opgebouwde naam als politieke antiheld, aldus Verkroost.
Na zijn Helmondse lagere school vertrekt Hans in 1943 naar het Augustinianum in Eindhoven. Waar Dries van Agt een aantal jaren 1 van zijn klasgenoten is. Tegen het einde van zijn schooltijd gaat hij aan de slag als directiesecretaris bij De Wit’s Textielnijverheid. Zodra hij op 18-jarige leeftijd het gymnasium heeft afgerond, vertrekt hij naar Amsterdam. Vanwege zijn werk blijft hij vooralsnog op en neer pendelen naar Helmond. In zijn baan krijgt hij te maken met het Helmondse stadsbestuur en dat wordt zijn eerste ervaring met praktische politiek. De directie van De Wit wil namelijk een woonwijk laten bouwen. Hij verkreeg daarvoor toestemming door (naar eigen zeggen) het stadsbestuur vol drank te gieten. Een reorganisatie van de fabriek (later bekend als Hatéma en Gamma Holding) levert hem in Helmond zijn eerste vijanden op. Zijn samenwerking met de bekende Paul Kuypers (van de krant) resulteert o.a. in de pleidooi voor een betere bereikbaarheid van Helmond via het water.
Na een reis naar de Verenigde Staten richt dan horecaondernemer Gruijters zich vanaf 1958 op de hoofdstedelijke en landelijke politiek. Al zal hij zich bij Helmond betrokken blijven voelen en bemoeit zich niet alleen met de oprichting van een Helmondse afdeling van D66 (in 1967) maar doet ook een gooi naar het burgemeesterschap van onze stad.
Bij het Finacieele Dagblad ontmoet hij onder meer Hans van Mierlo, achteraf gezien de grote man van D66. Na als ‘rebel’ de VVD te hebben verlaten (vanwege zijn protest tegen het huwelijk van prinses Beatrix en Claus), resulteert het contact met Van Mierlo en andere gelijkgestemden binnen een jaar in de oprichting van de Politieke Partij Democraten 66, al snel beter bekend als D66. In een diverse politieke carrière schopt Gruijters het in de jaren 70 zelfs tot minister voor die partij, om te eindigen als burgemeester van Lelystad. Het verloop van die geschiedenis beschrijft Verkroost uitvoerig en kunnen we hier overslaan.
Volgens de schrijver is uit het leven van Hans Gruijters 1 heel belangrijk ding te leren: “Je moet altijd aardig en respectvol blijven, ook naar je tegenstanders. Zeker in de politiek is het belangrijk dat mensen je aardig vinden. Dat is nodig om steun voor je voorstellen te krijgen. Gruijters heeft het zichzelf moeilijk gemakt door veel vijanden te maken.”
Ofschoon in ieder geval de Helmondse periode wel wat meer detail kan gebruiken, leverde Verkroost een zeer leesbaar boek af. Zijn doel te zorgen dat Gruijters niet in de vergetelheid wegzak, is voor de lezers van zijn boek zeker waar. En wie details wil weten, kan het zelf kopen. “Hans Gruijters – een dwarse democraat” is verkrijgbaar bij of via de Helmondse boekhandels.
In de reacties hieronder staan updates.
7 reacties:
Deze markante oud-Helmonder heb ik midden jaren ’90 nog benaderd voor het voorzitterschap van de jury in ’t kader van het Nationaal Standwerkersconcours Nederland dat in onze stad werd gehouden. Hij kwam daarvoor graag naar zijn geboortestad onder voorwaarde dat er gèèn politiek tintje aan zat.Hij heeft deze functie met verve vervuld. Op straat werd hij, zeker door wat ouderen, duidelijk herkend. Je kon zien dat hij niet vergeten was.
Mooi dat er nu een boek over Hans Gruijters is. En hij kreeg dit jaar een mooi plekje in de Eregalerij van markante Helmonders in de Kamstraat.
Hans heeft dus inmiddels de eregalerij in de Kamstraat bereikt en nu nog een papieren monument, hij is dus niet vergeten. En er is een tweede biografie in de maak zoals de lezers van het ED zullen weten: https://www.ed.nl/helmond/biograaf-zoekt-verhalen-over-de-jaren-in-helmond-van-hans-gruijters~a414e204/
De Helmondse roots van ‘onze’ Hans verdienen dus wel wat meer ruimte en toelichting, zoals uit de bespreking van de huidige biografie blijkt. Dus voor de tweede bio op stapel: Kom maar op met die verhalen! Wastie al op de Antoniusschool een lilluk menneke?
Hans Gruijters was intelligent, politiek deskundig en invloedrijk, welbespraakt en met een toekomstvisie.
Hij had altijd een positief woord over Helmond, zijn roots.
Waarom heeft hij hier nooit zijn stempel gedrukt? Bijvoorbeeld als burgemeester?
Of was hij bedenker en mede-verantwoordelijk voor het ontstaan van
‘Groeistad Helmond’? Dat was een grote kentering.
Die kentering heeft Helmond op de kaart gebracht.
Misschien toch door Hans Gruijters?
Update 1:
Zoals je bovenaan kon (en nog steeds kunt) lezen, verscheen er eind 2018 al een boek over Hans Gruijters. Donderdag verscheen een biografie over deze geboren Helmonder. In Lelystad overhandigde auteur Klaas Tammes het eerste exemplaar aan Hans Wiegel waarbij ook oud-premier Dries van Agt aanwezig was. Op onderstaande foto staan die 2 respectievelijk uiterst rechts en links.
Tweede boek over de Helmonder Hans Gruijters verschenen
Een verdwaalde intellectueel (Van kroegbaas tot eerste burgemeester van Lelystad) is de titel van het boek dat 288 bladzijden telt. In antwoord op de reactie hierboven van onze stadshistoricus Giel van Hooff: volgens Tammes ligt in de biografie de focus op zijn burgemeesterschap van Lelystad. Helmond is hem vergeten vindt Tammes: “Helmond heeft in een achterafsteegje een eregalerij van beroemde Helmonders. Helemaal achteraan hangt Gruijters in een lijst die hij moet delen met een ander. Terwijl híj ervoor heeft gezorgd dat Helmond een groeistad werd. Dat had een andere minister nooit gedaan.”
Zondag 22 maart van 14.00 tot 15.30 uur geeft de auteur in de bieb een lezing over Johannes Petrus Adrianus (Hans) Gruijters (1931-2005).
Update 2:
Hans Gruijters krijgt een straat in Helmond naar zich vernoemd. Na een positief advies van de Straatnamencommissie, nam B&W in december het besluit tot de Drs. Gruijterslaan. Welke laan zijn naam gaat dragen, weten we niet. Vaak is Google Maps een goede bron, maar nu nog niet.
@De weblog van Helmond op woensdag 18 januari 2023 om 19:30:
Beter laat dan nooit, zullen we maar denken.