Dompteur en dierenvriend Jos dresseerde in zijn leven met geduld en liefde zo’n beetje alles wat je in een dierentuin kunt tegenkomen. Kamelen, grote en kleine katten, olifanten, buffels, bizons, apen, gieren, zebra’s, struisvogels en natuurlijk paarden, ezels, geiten, honden en zelfs koeien en varkens. Nou is dat laatste niet zo heel bijzonder, want een varken beschikt over een buitengewone intelligentie. Die snapt wel wat je bedoelt, de vraag is of het dier voor je wil doen wat je van hem of haar vraagt. En dat was voor africhter en circusman Uyterlinde een kolfje naar zijn hand. Hij sprak de taal van de dieren en wist met zijn ‘gevolg’ meer dan 50 jaar het publiek in Europa en andere werelddelen te boeien. Hij werd geroemd en wereldberoemd, behalve in Helmond waar hij buiten het circusseizoen woonde op het overwinteringsterrein aan de Vlierdensedijk op het industrieterrein. Hier kende slechts een handvol mensen hem.

Ik leerde Jos bij toeval kennen via een aap die hij had gered uit een jarenlange situatie van mishandeling. Het dier moest weer leren ‘aap te zijn’ en werd daarom tijdelijk bij mijn paardentrainer in Mierlo ondergebracht. Jimmy heette het beestje dat in een grote ren boven de paardenboxen de stal terroriseerde. Als Jimmy je niet mocht, moest je oppassen, want hij pieste je zo op je hoofd terwijl je je paard stond te zadelen. En dan was er nog een grote volwassen struisvogel die als een speer door de binnenmanege rende met een ruiter op zijn rug. De dompteur had ook een jonge olifant in de toenmalige Helmondse Manege gestald. Die stond samen met zijn vriendje, een geit, in een grote box. Het tweetal was onafscheidelijk. En ik herinner me nog de koe die als een paard was afgericht en over een hindernisje sprong terwijl er een hond op zijn rug zat.

Het leven van Uyterlinde ging niet over rozen. Geld en goed interesseerden hem niet. Als hij zijn rekeningen maar kon betalen en voor zijn dieren kon zorgen, was het goed. Het werd een persoonlijk drama toen in 1967 tijdens zijn tournee door het Midden-Oosten de Zesdaagse Oorlog uitbrak en hij zijn wilde dieren niet in veiligheid kon brengen. Hij moest ze daar terplekke laten sterven. Dit trauma is hij nooit vergeten; hij bleef er over vertellen.

Groot was zijn geluk toen zijn dochter in het prestigieuze circus van Monaco mocht optreden met haar act van huiskatten met muizen!!!! De dieren waren zo getraind dat ze respect hadden voor elkaar en hun natuurlijke driften wisten te overwinnen. De muizen liepen zo onder de katten door terwijl die hun ‘kunstje’ deden. Als echte kattenmeppers weten we hoe moeilijk het is een kat iets te leren, laat staan te gehoorzamen… Voor de dompteur was dat peanuts. Hij leerde ze dat met een glimlach op zijn gezicht.

Als Jos Uyterlinde ergens binnenkwam trok hij met zijn verschijning aandacht. Een markante man, een entertainer die graag vertelde en zijn ervaringen met dieren deelde met iedereen die hiervoor openstond. Bovenal een man die liet zien hoe fijn je met hen kunt samenwerking. Zijn Helmondse paardenvrienden konden tot op hoge leeftijd op zijn hulp rekenen. Wij zullen zijn wijsheid, zijn adviezen en bovenal zijn gezelschap missen.

Dinsdag in het crematorium klinkt voor de laatste keer het applaus voor deze ‘Koning der Dieren’, een eretitel die hij van de circuswereld kreeg. Dag Jos, het ga je hierboven goed!

Hanneke Hegeman