Op 28 juni schreef Piet Snijders, medewerker van het ED, een artikel met als kop: Wie hecht er nog aan de orgels? (pdf)

Even was ik in de, naïeve (?), veronderstelling dat de berichtgeving over de teloorgang en het mogelijke vertrek van de Helmondse orgels uit onze stad een storm van kritiek zou opleveren. Een krachtig antwoord op de vraag in de kop van het artikel. Tegelijkertijd hoopte ik dat deze kritiek aanleiding zou zijn voor de verantwoordelijke wethouder om de kwestie met voorrang hoog op de agenda te zetten en ‘once and for all’ de aanzet te geven voor een definitieve oplossing van deze al decennia lang durende soap. Insteek van dit alles op de eerste plaats: behoud van de orgels voor onze stad.
Echter, het bleef opvallend stil…….

In de gemeenteraad kwam het niet verder dan de toezegging dat dit punt opnieuw aan de orde gesteld zal worden in de commissie Samenleving en werd door de wethouder nog de mogelijkheid van de kerk in Brouwhuis aangestipt. Een ferme ontkenning door de wethouder dat de orgelcollectie, zoals eerder gesteld in diverse berichten, niet zal verdwijnen richting Cranendonck, bleef achterwege.

Omdat ik me niet zonder slag of stoot wil neerleggen bij een mogelijk vertrek van dit cultureel erfgoed uit onze gemeente, voel ik de behoefte om nog een duit in het zakje te doen. Een bijdrage die mogelijk bij deze of gene nog wat losmaakt of die wellicht nog enkele argumenten toevoegt aan de naar mijn idee, overigens heel complete, analyse van dhr. Snijders.

Ik onderschijf van harte de mening van dhr. Snijders waar hij stelt dat in de afgelopen decennia geen enkele bestuurder zich betrokken heeft gevoeld bij de zorg en de exploitatie van de collectie. De collectie is eigendom van onze gemeente, maar de eigenaar steekt er nauwelijks energie in om de unieke collectie met beleid te exploiteren. En, als van exploitatie al niet of nauwelijks sprake is, zal voor onderhoud helemaal geen plaats zijn. De orgelcollectie is/was een bijproduct voor de exploitatie van de Gaviolizaal, maar was zeker niet de hoofdact. Sterker nog, de verhuur van de Gaviolizaal was in vele gevallen blijkbaar belangrijker. Vrijwilligers geven aan dat er door de gemeente zelfs niet voor toezicht op de collectie werd gezorgd bij verhuur van de zaal in avonduren!

Naast een verantwoordelijke eigenaar die als een huisvader zorg draagt voor exploitatie en beheer kun je niet zonder een gemotiveerde groep vrijwilligers. Aan motivatie volgens mij geen gebrek. Weliswaar is het geen groep maar een groepje, maar men voelt zich terdege verantwoordelijk! Met lede ogen zien zij voor de zoveelste keer de ontwikkelingen aan. Weer wordt er links en rechts wat geroepen over “hun” collectie en de verwachting dat dit gaat leiden tot een aanpak die voor de komende tien jaren zekerheid biedt lijkt verder weg dan ooit. Centrumplan, en dus de noodzaak tot sloop van de Gaviolizaal lijken zich in rap tempo aan te dienen en de tijd voor een gefundeerde beslissing lijkt te ontbreken. Men denkt al na over het antwoord op de vraag of men zich bij een eventueel verhuizen van de collectie buiten de stadsgrenzen weer als vrijwilliger zal opgeven.
 
Wat ook opvalt bij deze groep vrijwilligers is dat de liefde voor het orgel heel diep zit, erg diep. Een aantal van hun komen van, ver, buiten de stad. Uit pure liefde voor de klanken van de orgels reizen zij keer op keer af om de orgels te helpen aan hun noodzakelijke draaiuren. Gebeurt dit niet is dit slecht voor de orgels en wordt de rekening daarvan later gepresenteerd als blijkt dat stilstaan schade heeft veroorzaakt. Zoals gezegd, zij voelen zich verantwoordelijk als een huisvader.

In zijn bijdrage benoemd dhr. Snijders, begrijpelijk, de aanverwante collecties Arie Willems (accordeons) en de collectie Tonny Willems (grammofoons). Hoewel de relatie tussen de verschillende collecties wel verklaarbaar is, lijkt het mij dat de eventuele aandacht naar de hoofdcollectie, de orgels, zou moeten gaan. Het maakt de discussie naar mijn idee wat eenvoudiger, maar ik kan me vergissen.

Waar het ten enenmale aan lijkt te ontbreken is aan de (politieke) wil om daadwerkelijk te komen tot een duurzame oplossing. Een goed plan om een kwalitatieve huisvesting te vinden voor langere duur en een koers uit te zetten waarin mogelijkheden worden geboden om de Helmondse orgelcollectie weer op de kaart te zetten.

De door de wethouder genoemde optie van de Brouwhuisse parochiekerk lijkt mij meer dan de moeite waard om verder uit te werken. Hoewel er ongetwijfeld nog veel vragen beantwoordt moeten worden lijkt het een fantastische mogelijkheid tot herbestemming van deze kerk. Best mogelijk dat de romantische sfeer, zoals dhr. Snijders die in zijn bijdrage omschrijft, weer een nieuwe kan krijgen. De kerk heeft z’n akoestiek en een mooi pleintje; Brouwhuis z’n kermis en de Boeremèrt. Daarnaast draagt de komst volgens mij aan het behoud van het dorpse karakter en wordt dat onderstreept als het plein van de kerk kan verworden tot een prachtige pleisterplaats voor het Rondje Helmond. Inmiddels lijkt ook de wijkraad gecharmeerd van deze suggestie en kan zij wellicht een rol vervullen in de communicatie met de Brouwhuisse bevolking en de gemeente. Als we dan tegelijkertijd investeren in het vinden van nieuwe vrijwilligers ter ondersteuning en/of uitbreiding van het team is de kans levensgroot aanwezig dat we weer gaan hechten aan de orgels!

Update. Dinsdag 10 juli kopte het ED: ‘Draaiorgels in ’t Patronaat in Helmond-West

Een nieuwe optie het Patronaatsgebouw in Helmond West. Deze optie is, zoals hij zelf al zei, al veel eerder genoemd door Henk Koolen en wordt nu blijkbaar overgenomen door ‘die fractie met die lange naam’ onder voorzitterschap van Berry Smits.

Ook heb ik vandaag gezien dat De Corridor, het wijkblad van Brouwhuis, opent met een artikel over de orgels. Ik heb het artikel nog niet gelezen maar ik zag enkele zinnetjes en ik meende hieruit op te maken dat Brouwhuis de orgels als een prima invulling voor de leegstaande kerk ziet.

Wellicht dat nu de discussie echt op gang komt. Een discussie met als enige doel: de orgels in Helmond houden! De Brouwhuisse kerk, het patronaatsgebouw in Helmond West, T.O.V. in Helmond Oost, er wordt in ieder geval meegedacht door de Helmonder. Nu nog een bestuurder die ervoor wil gaan.

Oh ja, mijn persoonlijke mening? Brouwhuis natuurlijk!

Draaiorgels niet naar ’t Patronaat
De draaiorgels verhuizen niet naar ’t Patronaat aan de 2de Haagstraat. In dit gebouw dat eind 2012 komt leeg te staan, zit nu Wijkcentrum ’t Patronaat. De gemeente wil daar een Bedrijvencentrum voor creatieve, ambtelijke beroepen vestigen. Zoiets als het Bedrijvencentrum Heistraat. Dat past in het voorstel in het Wijkontwikkelingsplan Helmond West om de wijkeconomie te stimuleren. Dat liet het college van burgemeester en wethouders weten in antwoord op vragen van de fractie SDOH-D66-Helmondse Belangen.
In antwoord op raadvragen van Helder Helmond liet B&W weten de zorg voor de orgelcollectie met Helder Helmond te delen. Op 26 juni kreeg het college de opdracht van de gemeenteraad om zich maximaal in te spannen om de draaiorgels voor Helmond te behouden en op een nader te bepalen plaats te behouden. “Uitvoering gevend aan de opdracht van de raad zullen wij de mogelijkheden voor herhuisvesting in Helmond uiterst zorgvuldig bezien. Onze opvattingen zullen niet verschillen als wij hieraan toevoegen dat aan goede alternatieve huisvesting goede en verantwoorde belevings- en exploitatieperspectieven verbonden moeten worden” aldus het college.