Om ouderenmishandeling tegen te gaan, heeft de overheid allerlei maatregelen genomen op het gebied van voorlichting, scholing, onderzoek en aanpak. Daarnaast is sinds 1 oktober de leidraad Veilige Zorgrelatie van kracht. Deze leidraad geeft handvatten voor bewustwording, preventie en interventie bij grensoverschrijdend gedrag en mishandeling in de professionele zorgrelatie. En die bewustwording gaat ver: een cliënt te lang in bad laten zitten of bijvoorbeeld tien minuten laten wachten op een wc-gang grenst al aan het ontoelaatbare.

‘Ontspoorde zorg’
Nu vallen ernstige vormen van ouderenmishandeling onder de criminaliteit, zoals financiële uitbuiting of professionele hulpverleners die ouderen opzettelijk bezeren of verwonden. ‘De overige gevallen zouden daarom beter omschreven kunnen worden als ‘ontspoorde zorg’: mantelzorgers die vaak ongewild maar ongewenst handelen.’ Dat is althans de bevinding van de Seniorenraad Helmond. De seniorenraad heeft -op verzoek van de burgemeester- zijn visie op dit onderwerp geformuleerd in een ongevraagd advies en wil graag met iedereen in gesprek gaan hoe de veiligheid en het welzijn van kwetsbare ouderen beschermd kan worden. In dat verband werden ook de fractievoorzitters van alle politieke partijen uitgenodigd op 16 september jl.

In een kennismakingsgesprek werd -na een presentatie door voorzitter Maartje van der Neut- met de aanwezige raads- en commissieleden gediscussieerd over diverse actuele thema’s, waaronder ouderenmishandeling en de aanstaande decentralisatie van zorgtaken. De Seniorenraad maakt zich zorgen over de onzekere tijd die snel dichterbij komt. Met de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning vallen de daarbij behorende zorgtaken namelijk onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. En met de door de overheid ingeboekte bezuiniging zal de druk op mantelzorgers alleen maar groter worden. Voorstellen als ‘het gratis verstrekken van parkeerkaarten’ en ‘incidenteel zorgverlof’ zijn dan hooguit doekjes voor het bloeden. Deze staan in schril contrast tot de verwachte toenemende belasting van de honderduizenden mantelzorgers en tienduizenden ontslagen in de thuiszorg.

Bij een zorgvraag wordt vanaf 1 januari namelijk eerst gekeken wat mensen zelf kunnen en welke ondersteuning zij kunnen krijgen in hun sociale omgeving. Lukt dat (op onderdelen) niet, pas dan kan er gebruikt worden gemaakt van algemene voorzieningen of -indien noodzakelijk- individuele ondersteuning. Bij het opstellen van Wmo-beleid in de Peelregio is nadrukkelijk rekening gehouden met het zoveel mogelijk voorkomen van overbelasting onder mantelzorgers. En ja, de huidige Helmondse coalitie heeft gelukkig een stevig sociaal vangnet gecreëerd voor de overgangsperiode. Dat gaat echter de toenemende druk op mantelzorgers niet volledig wegnemen.

Advies Seniorenraad Helmond
Hoe kun je tegen deze achtergrond ouderenmishandeling of beter gezegd ontspoorde zorg dan aanpakken? De Seniorenraad heeft hier alvast een goed doordacht advies voor neergelegd. In zijn advies aan het College van B&W pleit de Seniorenraad voor een tijdige signalering en adequate ondersteuning. Geen papieren tijger, maar praktische handvatten die een serieuze aanpak voorstaan. Waar ruimte is om te bespreken wat de werkelijke draagkracht is van mantelzorgers, waar mantelzorgers durven aan te geven als ze niet kunnen voldoen aan de verwachtingen, waar zorgverleners worden geschoold in het herkennen van de signalen van overbelasting én bovendien mantelzorgers in hun aanbod van zorg waar nodig ondersteunen. Wijkgericht werken in multidisciplinaire teams kan hier zeker een belangrijke rol bij spelen.

Kortom, een grote groep mensen ontkomt er niet aan om op een bepaald moment in hun leven te moeten leunen op een ander. Laten we er dan ook samen voor zorgen dat het voor iedereen draaglijk is. Of zoals de titel van het advies zo doeltreffend verwoordt: ‘Ontspoorde zorg kent alleen slachtoffers.’

Kijk voor het volledige rapport op www.seniorenraadhelmond.nl (pdf).

Antoinette Maas
Raadslid GroenLinks